ผู้ปฏิบัติ :  ทำอย่างไรจะจดจำคำสอนของหลวงปู่ให้ได้มากที่สุดเจ้าค่ะ

หลวงปู่ :  ทุกความคิด ทุกคำพูด  ทุกๆ การกระทำ  ถูกบันทึกไว้แล้วในจิต  จะจดจำได้มากน้อยขึ้นอยู่กับขณะจิตที่ประกอบด้วย  " สติ "

หากกรรมใดที่ทำไปแบบขาดสติจึงเป็น  " อกุศล "

หากทำแบบมีสติ  จึงเป็น  " กุศล "

เพราะสติทำแต่กุศล   การภาวนาแปลว่า  " ทำให้เจริญ "

ผู้ปฏิบัติ :  จิตเราปรุงแต่งจากอะไรเจ้าค่ะ

หลวงปู่ :  อุปกรณ์ที่ทำให้จิตของตัวเจ้าของรับรู้มีอยู่ทั้งภายในและภายนอก  เราเรียกอุปกรณ์นี้ว่า " อายตนะ "

มีภายใน  6  คือ  ตา  หู  จมูก  ลิ้น  กาย (สัมผัสต่างๆ  ที่เป็นส่วนปลายของประสาท  หรืออีกนัยหนึ่งตามธัมมคือ " วิญญาณ " )  และใจ  ( ส่วนที่ทำหน้าที่รวบรวมประมวลผลของการรับรู้ทั้ง 5  คือศูนย์รวมประสาท )

ส่วนอายตนะที่อยู่ภายนอก  ที่สัมผัสเป็นคู่กับอายตนะส่วนที่อยู่ภายในทั้ง 6  คือ  รูป  เสียง  กลิ่น  รส (ชาดที่รับรู้ได้ด้วยประสาททั้งมวลในช่องปากจนถึงกระเพาะ)  โผฏฐัพพะ  ( สิ่งที่มากระทบโดยตรงและโดยอ้อมกับกาย)  ธัมมารมณ์  ( อารมณ์รู้ต่างๆ  ที่เกิดขึ้นในจิต ที่มีอดีตและการปรุงแต่งประกอบอยู่  เมื่อรับสิ่งใหม่คือปัจจุบันอันเกิดแต่อายตนะทั้ง  12  เข้าใปแล้ว  เมื่อปรุงแต่งจึงเป็น  " อนาคตอารมณ์ "  แล้วสิ้นสุดกลับเป็นอดีต  เช่นนี้ไม่รู้จบ )

ทุกข์จะสิ้นสุดได้ก็ด้วยรู้และเข้าใจอย่างถ่องแท้ในอายตนะทั้ง 12 นี้  เพราะอายตนะทั้ง 12  นี่แหละจึงก่อให้เกิด  คิด  พูด  ทำ  (ตามวาจา)  เมื่อ  คิด  พูด  ทำ  จึงเท่ากับการก่อกรรมเกิดขึ้นแล้ว  โดยมีจิตเป็นตัวสื่อสารจากการปรุงแต่งอารมณ์  เพราะอาศัยอายตนะทั้ง 12  ยิ่งปรุงแต่งมาก  ยิ่งสร้างกรรมมาก  จะดีหรือชั่วอยู่ที่ตัวเจ้าของจิตที่ปรุง

ผู้ปฏิบัติ : อะไรพาเราไปเกิดเจ้าค่ะ

หลวงปู่ : ขอจงมีปัญญาดับสังขาร  ( สังขารคือการปรุงแต่งกายหลังนี้  ได้มาจากการปรุงแต่งของจิตที่เข้าสถิตย์ในครรภ์มารดา  มารดาเพียงให้ส่วนของรูปเบื้องต้นอันเกิดแต่ความรักของบิดาที่มีต่อมารดา )

มารดาบิดารักใคร่ปรองดองกันดี  ร่วมกันสร้างกรรมดีย่อมได้จิตที่ดีเฉกเช่นเดียวกันมาสถิตย์ในกายของทารกในครรภ์    ตรงกันข้ามก็ได้ตรงกันข้าม

ต่อเมื่อรู้ว่าทารกอุบัติขึ้นแล้ว  ด้วยความตั้งใจของมารดา  ก่อนถึงกาลที่จิตจะเข้าสถิตย์  มารดามีส่วนสำคัญยิ่งที่จะให้ได้จิตงามหรือจิตทรามมาสถิตย์ในครรภ์ของตน  จงคิด  พูด  ทำ  แต่สิ่งอันประเสริฐเพื่อที่จะให้กำเนิดลูกประเสริฐแก่ตนและครอบครัว แต่โดยส่วนใหญ่แล้ว  มารดามักจะรู้ช้ากว่ากำหนด  เหตุเพราะไม่ได้ตั้งใจไว้มั่นคง  จึงได้ทารกที่เกิดมาแต่กรรมของบิดามารดา เรียกว่า  " แล้วแต่บุญกรรม "

จึงสามารถสร้างทารกที่ประเสริฐได้ด้วยตนเองโดยขึ้นแต่กรรมที่ตั้งใจสร้าง  วิทยาการสมัยใหม่สร้างกายในครรภ์ให้มารดาได้  แต่มารดามีบุญที่จะอุ้มชูทารกประเสริฐได้หรือไม่  อยู่ที่การสร้างกรรม

ผู้ปฏิบัติ : เมื่อเกิดแล้ว  ทำอย่างไรไม่ให้หลงทาง

หลวงปู่ :  ธรรมทั้งหลายเกิดขึ้นแต่เหตุที่เราเข้าไปกระทบ  มีกิเลสของเราเป็นปัจจัยเข้าไปปรุงแต่ง  เรายังเขลาอยู่จึงตัดสินธรรมทั้งหลายเหล่านั้นด้วยกิเลสแห่งตน  ด้วยเพราะยังหนีไม่พ้นมาร  และเสนามารที่มีมากในตน

เมื่อรู้ว่าตนเองยังเขลาอยู่ ไม่ด่วนสรุป  รู้จักพิจารณากิเลสของตนเป็นที่ตั้ง  เมื่อกำจัดตัวตนของตนได้แล้วย่อมเข้าถึงธรรมอันขาว  อันเจริญได้ในที่สุด

บุญรักษา

ผู้ปฏิบัติ :   การแก้ไขเปลี่ยนแปลงตนเองต้องเริ่มจากอะไรเจ้าค่ะหลวงปู่

หลวงปู่ :   มีน้อยนักที่จะแก้ไขได้ด้วยตนเอง  เราทั้งหลายฝึกฝนจนจิตอ่อนลง  ยอมแก้ไขไม่ว่าจะด้วยตนเองหรือด้วยการสอนสั่งจากผู้อื่น  ก็นับว่าเป็นผู้มีบุญมาก  สั่งสมบุญให้มากยิ่งๆ ขึ้น  ด้วยการแก้ไขตนเองให้ดียิ่งขึ้นแล้วนำเอาความรู้นั้นไปช่วยแก้ไขคนรอบข้าง  นี่ยิ่งสร้างบุญมากขึ้น  ทำเช่นนี้ที่สุดจิตก็ปราศจากธุลีดับได้โดยไม่มีส่วนเหลือ

ต้องแก้ไขตนเองเพื่อที่  บุญ  ทาน  กุศล  ที่ได้สร้างไว้แล้วจะได้ส่งผลให้มาก  เปรียบดังหมอกควันที่บดบัง  แสงตะวันนั้นสาดส่องเท่าเดิม  แต่สิ่งที่ขวางกั้นบดบังอยู่เป็นตัวทำให้แสงสอดส่องมาได้น้อย  หรืออาจส่องไม่ได้เลยฉันใดก็ฉันนั้น

พระพุทธศาสดาตรัสสอนไว้ 3 ประการ

1.  เลิกหรือหยุดการทำบาปอกุศลทั้งปวง

2.  ทำความดีหรือกุศลกรรมให้มากจนท่วมท้น

3.  ชำระสะสางสิ่งที่ตกคัางอยู่ในความคิด หรือความจดจำ (จิต)

ตั้งแต่หยาบจนถึงละเอียด  ยิ่งละเอียดมากก็ยิ่งส่งผลมาก ส่งผลจนถึงซึ่งความดับไม่มีส่วนเหลืออย่างที่กล่าวไว้แต่ต้น  คือผ่องผุดดุจดั่งแก้วใส  เจียรนัย เหนือกว่าแว่นตาที่สวมใส่หลายพันเท่า

เพียงแต่เลิกทำบาป  กุศลที่เคยสร้างก็จะส่งผลแล้ว  ยิ่งได้แก้ไขก็จะยิ่งประสบผลสำเร็จได้ดั่งใจ  สามารถแก้ไขและชดใช้ได้  ก็จะได้ดั่งใจปรารถนาแถมมีเทวดาเกื้อกูลด้วย  ที่เหนือกว่าก็ยิ่งส่งผลมาก  ตนนั่นแหละเป็นที่พึ่งแห่งตน  คำสอนและพรทั้งหลายจะส่งผลได้  ตัวเจ้าของต้องแก้ไข  พากเพียร  จึงจะได้พรนั้น

อย่ารอรับพรโดยไม่แก้ไข  พรใดๆ  ก็เข้าถึงไม่ได้  เพราะตัวเองปิดกั้นไว้  นี่คือความเป็นจริง

ผู้ปฏิบัติ :  ในเมื่อเราได้ฝึกปฏิบัติมานานพอสมควร  เราได้พยายามระวังกาย  ระวังวาจา  แต่ในส่วนใจหรือความคิด ทำอย่างไรจะทำให้เราคิดดี  คิดบวกได้ตลอดเวลา

หลวงปู่ :  ต้องปรุงแต่งจิตไปในทางที่ดี  " สังขารุเปกขาญาณ "  บอกสอนตนเองอยู่เสมอๆ  เมื่อไหร่คิดชั่ว  ก็บอกสอนตัวเองให้เปลี่ยนเป็นคิดดี  ปรุงแต่งดีไปเรื่อยๆ สอนให้รู้คุณรู้โทษในสิ่งนั้นๆ

ผู้ปฏิบัติ :  การที่เราไม่มั่นใจในตัวเอง  คิดว่า สิ่งนี้ๆ  เราทำไม่ได้   เกิดจากอะไรเจ้าค่ะ

หลวงปู่ :  เกิดจากการไม่ศรัทธาตัวเอง  เราอาจจะศรัทธาผู้สอนก็จริง    แต่เราไม่ศรัทธาตัวเราเองเกิดความลังเลสงสัยเพราะไม่เชื่อว่าตนเองจะทำได้  เพราะเรามีความเพียรน้อยไม่ได้อยู่กับธรรมตรงหน้า

เราต้องมีความศรัทธาในตนเองเสมอว่าเราต้องทำได้  ๆ

บุญรักษา

สติปัฎฐาน ๔  ( กาย เวทนา จิต ธรรม)

ขอยกตัวอย่างสักหนึ่งเรื่องมาอธิบายประกอบเรื่อง การพิจารณาสติปัฏฐาน ๔  เพื่อความเข้าใจได้ง่ายดังนี้

ผู้ปฏิบัติผ่อนรถใกล้จะหมดอยู่แล้ว  เหลืออีก 3 งวดก็จะจบ ปรากฏว่าสะดุดเรื่องการเงิน  ค้างชำระ  3  งวด  ไม่มีเงินผ่อน  จวนจะเข้าเดือนที่ 4 ไฟแนนซ์โทรตามตลอดด้วยหน้าที่ของเขา  มีวันหนึ่งโทรมาทวงค่างวดด้วยอาการไม่เหมือนเดิม คือ เสียงดัง และขู่ว่าถ้าไม่ชำระจะขอรถคืน ก็คือยึดรถนั่นเอง

กาย     กระทบด้วยอายตนะคือ  หู

เวทนา  เมื่อได้ฟังแล้วเกิดเวทนาคือ  ทุกข์ แล้วไปดึงสัญญาเก่ามาสังขารสู่จิต

จิต     คิดไปต่างๆ นาๆ  ปรุงแต่งไปตามสัญญาเดิม

ธรรม  กำหนดรู้  หาองค์ประกอบของธรรม

การที่ไฟแนนซ์ขู่   เป็นธรรมที่เราได้ทำไว้แล้ว  เคยขู่ใครไว้  เจตนาตอนที่เราทำเป็นอย่างไร  เราก็จะได้รับแบบเดียวกัน

ถ้าไม่ทันจิต  ธัมมก็ถูกปิดกั้น  เพราะขาดสติ  ปรุงแต่งมากเข้าก็จะเกิดอาการคือ  อารมณ์  ออกอาการทางร่างกาย  ตีโพยตีพาย  ร้องห่มร้องไห้

ธัมมถูกปิดกั้น  เห็นแต่   กายกับเวทนา  เท่านั้น

ถ้าทันจิต  ธัมมนี้เป็นสิ่งที่เราได้ทำมาก่อน  คือขู่คนอื่นเขาเช่นกัน ก็ครบองค์ธัมม คือ  กาย  เวทนา  จิต  ธรรม

ธัมมทั้งหลายคือทุกข์

ทุกข์เป็นสิ่งที่ต้องกำหนดรู้

รู้ในสังขารและสันฐาน

สังขาร  คือ  การปรุงเเต่ง มันคือการทำงานของจิต

สันฐาน  คือ  องค์ประกอบของการปรุงแต่งอันเกิดแต่อายตนะ 12  ซึ่งมีที่ตั้งคือ  กาย

เมื่อทั้ง 2  ฐานประกอบกันก็ทำให้เกิดทุกข์

ฐานของทุกข์  คือ  เวทนา

เมื่อเวทนาคือ  ทุกข์   ทุกข์นั้นเป็น  "ธัมม"  เป็นธรรมชาติที่เที่ยงแท้เป็น  "ปรมัตถ์"  เกิด  เสื่อม  ดับ

เพียงมองธัมมทั้งปวงให้เห็นฐานทั้ง 4  ก็จะแจ้งในธรรมชาติของ  "ธัมม"  หรือทุกข์หรือเวทนา

บุญรักษา